آستان مقدسه چهل تن دولاب

یکی از مقبره هاي منسوب به امامزادگان مي باشد كه روايات گوناگوني در خصوص آن وجود دارد. از جمله آن مي توان به سند آستان قدس رضوي اشاره نمود كه بر اساس آن اينجا مكان دفن تعدادي از دختر عموهاي امام رضا (ع) مي باشد كه پس ازشهادت ايشان به اين مكان متواري شده و به شهادت رسيده و يا فوت نموده اند. در ضمن اين مكان محل دفن 5 شهيد گمنام نيزدر منطقه 14 مي باشد .

در روایتی دیگر چهل‌دختران، عنوان شمارى از بناهاى آرامگاهى در ایران است. وجه تسمیه آنها، به باور عامه، ناپدید شدن چهل دختر از چشم كافران در این مكان است. چهل‌دختران دو مفهومِ عدد مقدّس چهل و دختر، نماد زنانگى، را در خود دارد. عناوین تركیبى با عدد چهل، هم بر بعضى پدیده‌هاى طبیعى (از جمله كوهها) و هم بر مكان هاى دینى اطلاق شده است. نام‌گذارى با استفاده از اعداد مقدّس، نظیر پنج، هفت، دوازده، چهارده، هفتاد، در ایران بسیار شایع است كه سبب ایجاد هاله‌اى از تقدس پیرامون آن بناها شده است. چهل در نام بسیارى از مكان هاى دینى دیده می‌شود، از جمله در مساجدى چون چهل‌تن (رشت)، چهل‌محراب (یزد)، و آرامگاه هایى چون چهل‌شهید در مازندران و چهل‌صحابه در شهرستان بوكان، كه این دسته آرامگاه ها متعلق به چهل مرد عارف یا چهل شهید علوى است. بقعه كوچك دیگرى با همین نام در بازار تهران وجود دارد، با كتیبه‌اى متعلق به نیمه اول قرن سیزدهم و قبرى به ارتفاع یك متر با سطح كاشی‌كارى در وسط بقعه. این بقعه، تكیه‌اى براى برگزارى تعزیه داشته است. این محل هم روایتى از پناهندگى، كشته شدن و خاك‌سپارى چهل تن از نیكان در آنجا دارد. بناهاى چهل ‌دخترانى كه جنبه زیارتى دارند، قدیم‌تر از دوره صفویه نیستند و معمولا ارزش معمارى نیز ندارند، مانند چهل‌تن (چهل‌دختران) در تهران، که بنا بر باور عامه چهل دختر نابالغ از ظلم دشمنان به این محل پناه آورده و در آنجا ناپدید شده‌اند بعضى از این زیارتگاه ها در نوسازی هاى سالهاى اخیر تغییر شكل و حتى تغییر هویت داده‌اند، از جمله چهل‌دختران تهران كه در بازسازى 1354ش در محدوده بوستانى قرار گرفته است و شكل بنا نیز شباهتى به زیارتگاه ندارد و مراجعه به آن براى زیارت هم اندك است. برخى نیز در نوسازی ها، شاید به دلیل كمىِ استقبال و ابهام هویت، به كلى از بین رفته‌اند.